Nieuws
Experts UA & KU Leuven: 'Het gewestplan staat de bouwshift in de weg. Schaf het af'
19 oktober 2020
Elke dag wordt 7 hectare open ruimte ingepalmd. Dat het niet lukt om de bouwwoede te keren, ligt grotendeels aan het gewestplan zelf. Twee jaar geleden deden Tom Coppens en Guy Vloebergh, professoren ruimtelijke planning aan de Antwerpse universiteit, de provocerende oproep het gewestplan af te schaffen. Hun collega’s Pascal De Decker en Hans Leinfelder van de KU Leuven haakten hierop in. Samen richtten ze een denktank op. Het resultaat van dat denkwerk wordt nu voorgesteld in de tentoonstelling BWMSTR Label. Inspire to expire, in De Singel in Antwerpen.
De plannen hypothekeren onze toekomst, dus we moeten we ervan af, benadrukken de proffen nog eens duidelijk in De Standaard. Maar Vlamingen beschouwen de gronden nu eenmaal als een belegging waaraan je niet mag raken. "Dat is begrijpelijk, daarom moet je een overgangsregeling uitwerken", suggereert Leinfelder. "Je kunt zeggen: je hebt nog een aantal jaar, en daarna dooft je bouwrecht uit."
"In Nederland kijkt men naar de werkelijk geleden schade en naar de houding van de eigenaar", aldus Coppens. "Als je onlangs bouwplannen ontwikkelde, krijg je een vergoeding volgens de marktprijs. Wie tien jaar heeft gewacht, krijgt een pak minder. Dat is fair. Vinden we het echt rechtvaardig dat iemand die ooit een afgelegen stuk grond kocht of erfde en daar geen concrete plannen mee heeft toch de volle pot krijgt?"
Gemeentefinanciering op de schop
Die schaderegeling is nog niet rond, ze moet nog een lange juridische weg passeren. "Maar door ons daarin vast te rijden, verliezen we het grotere plaatje uit het oog", meent De Decker. De vraag is wat er in de plaats moet komen als we de gewestplannen afschaffen. Je wilt geen willekeur vanuit de gemeenten. Ook daar zit een angel. Gemeenten worden voor de helft gefinancierd door de inkomsten uit het vastgoed en de inkomens van hun burgers en bedrijven. Ze hebben er dus belang bij dat er wordt gebouwd. "Ook dat systeem moet op de schop", meent De Decker.
Nochtans zijn lokaal de geesten al wat gerijpt. "Veel gemeenten willen hun resterende open ruimte beschermen", stelt Vloebergh. "Maar het is geen optie de lokale besturen massaal voor de kosten te laten opdraaien. Daarom moeten de spelregels veranderen."
Leinfelder: "Je zou de gemeenten kunnen laten beslissen welke harde bestemmingen ze nog mogen realiseren, terwijl de Vlaamse overheid toekijkt of ze niet te kwistig zijn. Het doel is dat die gemeentelijke plannen effectief bijdragen aan de bouwshift."
Draagvlak
En wat met de druk van grondeigenaars, ontwikkelaars en bouwfirma’s? "Het draagvlak voor de bouwshift neemt toe", denkt Leinfelder. "Bedrijven merken dat de uitdijende bebouwing bijdraagt aan de files. Daar houden ze niet van." ‘Ook de ontwikkelaars zijn voor de shift", knikt Coppens.