Opinie

"Enkel regelgeving volstaat niet: overheid moet gemeenten ook operationeel ondersteunen bij Bouwshift"

Dirk Mattheeuws, voorzitter NAV • 2 februari 2021

Het politieke akkoord over het instrumentendecreet, dat de bouwshift in de praktijk mogelijk moet maken, kwam er begin december niet geheel onverwacht, maar toch erg plots en werd enigszins triomfantelijk aangekondigd door de Vlaamse meerderheid. Eindelijk zouden de obstakels voor een échte bouwshift uit de weg zijn geruimd. Dat bleek helaas te vroeg victorie gekraaid...

Al zien wij als NAV wel positieve elementen, we maken ons ongerust over de grote verantwoordelijkheden die aan de lokale overheden worden toebedeeld. Ook de andere sleutelspelers struikelden over elkaar heen om hun bezwaren te uiten. De lokale overheden zelf, de stedenbouwkundigen en academici: allen zijn ze het over eens dat ook het nieuwe systeem onbetaalbaar is (voor de steden en gemeenten) en dus ook onuitvoerbaar.


Terug naar af dan maar? Daarvoor is het te laat. De geest van de bouwshift valt niet meer terug in de fles te krijgen. Zeker het architectenkorps droomt al vele jaren van een kwalitatievere ruimtelijke ordening, en is nu samen met de rest van de bouwprofessionele wereld al hard aan het nadenken over de praktische aanpak hiervan. En ondanks het weerwerk dat de vorige Vlaams Bouwmeester kreeg, zijn ook de geesten van de modale Vlamingen gerijpt. Wie online zoekt naar ‘betonstop’ en de vele lokale actiegroepen onder ogen krijgt, begrijpt dat snel. Ook de besturen van steden en gemeenten willen de bouwshift graag realiseren.

 

Maar ondanks al die goede wil zien we vooral problemen opduiken. Steden en gemeenten voelen zich door de Vlaamse overheid aan hun lot overgelaten en zwalpen rond in de vele losse (juridische en financiële) eindjes die de bouwshift op vandaag is. Om enigszins een houvast te krijgen nemen veel gemeenten hun toevlucht tot een tijdelijke, volledige of gedeeltelijke bouwstop. Ook al ligt daaraan in sommige gevallen een (nobele) bouwshiftwens ten grondslag, het resultaat is vaak net het tegenovergestelde. We moeten niet minder gaan bouwen, maar wel ánders. Innovatie niet afremmen, maar net stimuleren.


Bij deze een oproep aan de Vlaamse overheid om haar steden en gemeenten dringend te ondersteunen, niet enkel regelgevend maar ook operationeel. Zet in op het versterken van de mankracht, de middelen en de kennis bij de gemeentebesturen. Er is meer dan ooit nood aan visie, beleid en uiteindelijk structurele implementatie met afstemming of zelfs coördinatie op Vlaams niveau. Ook doordachte financieringsmechanismen zijn daarbij een noodzaak. Want daar waar de coronacrisis na 2040 nog slechts een verre herinnering zal zijn, dreigt die bouwchaos zoals de overheid die nu zelf aan het organiseren is, er één van een nog veel grotere orde te worden.