nav.be / opinie / hoe willen politieke partijen wonen en renoveren na de verkiezingen?

Vrije Tribune

"Hoe willen politieke partijen wonen en renoveren na de verkiezingen?"

Ir.-arch. Kjell Keymolen • 30 april 2024

Dat renoveren en energiebesparend wonen belangrijk zijn om ons op lange termijn te weren tegen hoge kosten en klimaatomstandigheden is ondertussen duidelijk. Maar de manier waarop is dat voor de politiek niet.

De architect heeft een erkende meerwaarde en een cruciale rol in dit verhaal. Er is echter geen partij die spreekt over de opportuniteiten van een architect in dit verhaal.

Zoals ik eerder heb geschreven, is een goede kennis van bouwfysica en materiaaleigenschappen cruciaal. Als we renoveren en isoleren, is het belangrijk om te weten met welk materiaal we dit het best doen.

Als architect streef ik naar een standaardisering van gezond en kwalitatief bouwen in de bouwsector. Met een visie op lange termijn heeft dit voordelen. Het verhaal kan zich niet beperken tot de particuliere woonmarkt als we spreken over impact – zowel economisch, sociaal als klimatologisch.

Om dit voor iedereen toegankelijk te maken, moeten we de hele bouwsector meekrijgen in dit verhaal. Dit kan mede mogelijk gemaakt worden door de juiste ondersteuning vanuit de overheid. Daarom nam ik een kijkje in de standpunten van de grote politieke partijen rond wonen, renoveren en eventuele linken naar de economie. Na elk standpunt voeg ik een persoonlijke bedenking toe.

Wat zeggen de partijen in hun programma’s voor 2024?

Vooruit

… Vandaag is 95% van de Vlaamse woningen onvoldoende geïsoleerd. Zij zijn onnodig energieverslindend en milieuvervuilend. En zij jagen mensen op kosten. Helaas is een woning renoveren niet vanzelfsprekend. Het vergt veel organisatie, tijd en geld. Daarom heeft Vooruit een collectief renovatieplan gemaakt voor heel Vlaanderen. Een plan met een simpele, solidaire en betaalbare aanpak.

We willen dat de overheid zélf die renovaties in heel Vlaanderen aanpakt en voorschiet. Wij komen dus bij u langs om renovaties zoals isolatie van daken, ramen, en installatie van zonnepanelen, uit te voeren. De terugbetaling van de renovatie gebeurt geleidelijk via uw energiemeter. U betaalt de renovatie dus terug met het uitgespaarde energievoordeel. Goed uw portemonnee en het klimaat. 

Bedenking: Wie betaalt, bepaalt. Als de overheid bepaalt, zal de prijs doorwegen ten koste van kwaliteit en langetermijnvisie zolang er geen werk wordt gemaakt van eerlijke materiaalprijzen. 

Hoe zal de overheid dit voorschieten? Wat betekent de input van de eigenaar? Hoe ziet de belasting op de energiemeter eruit op termijn?

Groen

… Een circulaire economie zorgt voor economische bloei. Want circulariteit betekent op termijn grote kostenbesparingen en efficiëntiewinsten voor de industrie. Het levert ook goeie, groene jobs op in België en het maakt ons minder afhankelijk van de import van grondstoffen uit andere landen.

In een circulaire economie worden producten niet gemaakt om kapot te gaan, maar om langer mee te gaan. Wat je koopt, kan gemakkelijk hersteld of opnieuw gebruikt worden. In de federale regering hebben we ervoor gezorgd dat er een reparatiescore komt, waarmee je in één oogopslag ziet hoe gemakkelijk een product te repareren is.

We helpen bedrijven om hun diensten en producten zonder verspilling en vervuiling aan te bieden, zodat het normaal wordt om circulair te maken, gebruiken en hergebruiken. Zo maken we van de ecologische keuze de meest logische en goedkope keuze.

(…) Het is daarom hoog tijd voor een grootschalig isolatie-offensief, waarbij de overheid het heft in handen neemt. Wijk voor wijk, straat voor straat en huis voor huis moet de overheid de burgers helpen om wonen energiezuinig te maken. Dat is goed voor de planeet én voor je portemonnee.

We zorgen ervoor dat je woning renoveren niet langer een administratieve nachtmerrie is. Je krijgt gratis advies en ondersteuning op maat over de premies waar je recht op hebt, hoe je die vlot aanvraagt en wat de verstandigste renovatiekeuzes zijn voor jouw woning. We geven daarbij extra aandacht en voorfinanciering op maat aan mensen met lagere en middeninkomens. Want zij wonen vaak in de slechtst geïsoleerde huizen, en kunnen het minst gemakkelijk grote sommen op tafel leggen voor isolatie of renovatie…

Bedenking: Groen trekt de problematiek open en spreekt over circulariteit en de circulaire economie. Hoe overtuigt deze partij grote bedrijven en de industrie om mee te stappen in dit verhaal? Hoe kunnen overheid en privé de handen in elkaar slaan om te verduurzamen? 

Hoe gaat de overheid de ondersteuning van burgers financieren? Het gratis advies, waarover wordt gesproken, komt van welke partij en hoe wordt dit betaald?

Vlaams Belang

… Vlaams Belang erkent dat duurzaam en energiezuinig wonen belangrijk is en dat we daar de nodige middelen en mogelijkheden voor moeten aanreiken. Een verplichte renovatie invoeren is hierbij een foute keuze, omdat dit het aanbod op de huurmarkt doet slinken en de onbetaalbaarheid op de koopmarkt doet toenemen. Wij geloven in het gezond verstand van het individu, van de Vlaming, om te kiezen voor het renoveren van zijn/haar woning wanneer de nodige financiële middelen beschikbaar zijn.

Bedenking: Het is niet duidelijk hoe de overheid mee zal werken aan duurzaam en energiezuinig wonen. Hoewel men het belang van duurzaam en energiezuinig wonen erkent, laat men dit over aan het individu. Wat zijn de nodige middelen en mogelijkheden die men belooft aan te reiken? Duurzaam is een synoniem voor lange termijn, terwijl hier alleen wordt gesproken over financiën op korte termijn, namelijk het kunnen betalen van een renovatie, terwijl men ondertussen nodeloos energie verbruikt. Het erkennen van de nood, is het bewust zijn dat het over gezond en kwalitatief wonen op lange termijn moet gaan.

Open VLD

… De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen. Om tegen 2050 naar een volledig woonpatrimonium met label A haalbaar te maken, is het noodzakelijk dat de ‘mijn verbouwlening’ terug renteloos wordt en dat de verhoogde ‘mijn verbouwpremies’ behouden blijven. Zo kunnen bijvoorbeeld jonge mensen of alleenwonenden met te weinig spaarcenten toch renoveren wanneer ze een oude woning kopen. Om ook verhuurders aan te zetten tot renovatie, verhogen we hun ‘mijn verbouwpremie’ indien ze onder een bepaalde huurprijs verhuren. Dat komt ook de huurder ten goede. We ondersteunen esco’s waarbij de burger de renovatiekost betaalt door middel van de energiebesparing die de investering oplevert. Zo kunnen ook burgers zonder voldoende spaarcenten renoveren.

Renoveren brengt een hoop stress met zich mee en vraagt kennis, geduld en doorzetting. Niet iedereen is hiervoor gemaakt. We ontzorgen wie zelf niet weet hoe aan renovatie te beginnen of hier geen tijd voor heeft. We stimuleren businessmodellen zoals het Pandschap die een renovatie volledig uit handen nemen. Zo helpen we ook wie geen tijd en/of expertise heeft binnen renovatie. We stimuleren wijkrenovaties, waarbij aannemers als echte renovatiemanagers hele wijken onder handen nemen via raamcontracten.

Bedenking: Het ontzorgen van eigenaars en expertise binnen renovatie is een rol van de architect. Dus dat bestaat al. Hier beschrijft men enkele financiële voorstellen om renovatie op korte termijn mogelijk te maken. Een kritische vraag is op welke manier de overheid dit gaat financieren? Er wordt onvoldoende gekeken naar het grote plaatje van de bouwsector. Welke impact heeft de sector op gezondheid en prijs? Op welke manier kan hieraan gesleuteld worden om betaalbaar en gezond te bouwen voor iedereen?

N-VA

… Innovatie en vooruitgangsoptimisme zijn de sleutel van een ambitieus klimaatbeleid. Via onderzoek ontwikkelen we efficiëntere en milieuvriendelijke technologieën.

Om de CO₂-uitstoot naar beneden te halen, is meer aandacht voor goede isolatie in nieuwbouw en renovatie cruciaal. Ook op het vlak van mobiliteit valt nog veel klimaatwinst te boeken.

Als iedereen ambitie toont, kunnen we ons als Vlaanderen op de kaart zetten als klimaatregio die ook de rest van de wereld helpt om dit te bereiken.

Bedenking: Er wordt door N-VA niet ver ingegaan op de aanpak van gezond en betaalbaar wonen. Hoe gaat men de burger ondersteunen om de juiste kennis te verkrijgen, om efficiënt en doordacht te isoleren? Hoe gaat men ambitie aanwakkeren en ondersteunen? Ik lees weinig ambitie vanuit de partij omtrent dit onderwerp.

CD&V

… Om meer invulling te geven aan het renovatiepact en het aantal renovaties in Vlaanderen (sneller) te laten stijgen, werkte (Valerie) Taeldeman het actieplan ‘Operatie renovatie’ uit. Het actieplan omvat tien acties. De belangrijkste daarvan zijn de uitbreiding van het EPC+ met het aspect ‘woonkwaliteit’ en de begeleiding door een renovatiecoach. (…) CD&V pleit ook voor een begeleiding bij de renovatie. Heel wat Vlamingen beseffen dat het nodig is om hun woning te renoveren maar gaan uiteindelijk niet over tot renovatie. Ze hebben een tekort aan technische kennis of tijd. Een renovatiecoach kan de mensen daarbij begeleiden. Zo maakt hij onder meer een gedetailleerd renovatieadvies op, vraagt hij offertes aan en helpt hij bij het maken van de juiste keuzes. Niemand is verplicht om een beroep te doen op een renovatiecoach maar wie door al de renovatiebomen het bos niet meer ziet, kan op eigen initiatief bij hen terecht. 

Bedenking: Hier wordt nadruk gelegd op technische kennis en weloverwogen renoveren. Maar wie is de renovatiecoach? Is een erkend architect hiervoor geen uitgesproken profiel en verzekering van kwaliteit? Het lijkt alsof bij CD&V het woord “architect” onbekend is. Gaan we ons als architect laten voorbijschieten in deze waardoor er nog meer aftoetsing en administratie voor ons komt?

Hoe kan het beter?

De partijen spreken niet over de rol van de architect. Terwijl deze een belangrijke partner is in de transitie naar gezond en kwalitatief wonen en leven.

Verder kijken de partijen nauwelijks naar de schaal van de bouwsector. De impact van de bouwsector op de woonmarkt, economie en klimaat wordt onderschat. In 2019 was de bouwsector verantwoordelijk voor 40% van de totale CO₂-uitstoot wereldwijd. In 2021 is dit aandeel met 2% gestegen. Mede om de klimaatuitdagingen aan te pakken, moet de bouwsector meegenomen worden in een transitie naar een constructieve en gezonde wereld.

Twee belangrijke variabelen in de bouwsector waarop we op korte termijn geen invloed hebben, zijn materiaalprijzen en arbeidskosten.

Hierop hebben we op lange termijn wel invloed mits de juiste ondersteuning ...

Niet lang geleden werden we geconfronteerd met een stijging van de materiaalprijzen als gevolg van stijgende energieprijzen en mondiale conflicten. Toch werden er nieuwe bakstenen geproduceerd. De prijs van de baksteen ging omhoog door de stijgende energiekost en de klant betaalde. Er werd niet nagedacht over stimulatie tot hergebruik van bakstenen uit bestaande gebouwen. Dit zijn stenen die geen productiekost hebben maar wel arbeidskost. Met de juiste ondersteuning kan dit meer arbeid genereren en verlagen we de impact, zonder dat de prijs voor de klant stijgt. Het moet goedkoper zijn voor een steenfabrikant om aan urban mining te doen dan nieuwe bakstenen te produceren. 

Drie voorstellen richting gezond en comfortabel wonen voor iedereen:

• De verkoopprijs van een materiaal en de arbeidskost moeten evenredig zijn aan hun impact op het klimaat.

• Als een materiaal maar één levenscyclus beschoren is, is de producent verantwoordelijk voor de terugname en verwerking van dit materiaal en betaalt hiervoor de kost.

• De architect is een noodzakelijke partner. Een haalbaarheidsstudie zou voor iedereen gedeeltelijk terugbetaald moeten worden als er nagedacht wordt over materialiteit, circulariteit en aanpasbaarheid op lange termijn.

terug naar overzicht