Opinie

"De flat zat"

Kati Lamens, nationaal voorzitter NAV • 18 april 2019

In steeds meer Vlaamse (deel)gemeenten zijn appartementsgebouwen niet langer gewenst en worden ze soms botweg verboden. Een opmerkelijke tendens, gezien het pleidooi voor verdicht wonen in kernen met voldoende mobiliteitsoplossingen en faciliteiten, als alternatief voor onze geldverslindende urban sprawl vol lintbebouwing. Uiteraard vertoont verdichting tal van facetten, maar die variatie aan mogelijkheden beperken vanuit vage en vooral door angst aangedreven overwegingen, lijkt ons allerminst de gepaste reactie om de gewenste bouwshift te bekomen.

Beeld: Unsplash

Als lokale besturen zich zorgen maken om de architecturale kwaliteit, kunnen ze teruggrijpen naar beter geschikte instrumenten en strategieën, bv. een beeldkwaliteitsplan of de tussenkomst van een kwaliteitskamer. Want hoogbouw staat niet per definitie gelijk aan anonieme woontorens, integendeel. Mits creatieve ontwerpen en inplantingen opent het de deur naar meer open ruimte, meer beleving, meer sociale interactie. Als het verbod op meergezinswoningen een ingreep is om de kleinschaligheid te vrijwaren, rijst de vraag of daarmee de kernfunctie niet wordt ondergraven en een zinvolle verdichting belemmerd. Als het gewoon om een conservatieve kramp gaat, valt die niet te rijmen met een vooruitziend politiek beleid.

 

Uiteraard willen we niet alleen de lokale besturen met de vinger wijzen, want het uitblijven van een concreet ruimtelijk beleidsplan op Vlaams niveau maakt het hen zeker niet gemakkelijk. Maar een bot verbod is nooit een goede optie en vormt onderdeel van een breder probleem dat we al langer aankaarten, namelijk dat van de wildgroei aan lokale verordeningen. Architecten die in meerdere gemeenten actief zijn, moeten ongelooflijk op hun qui vive zijn willen ze geen voorschriften uit het oog verliezen. Bovendien zijn die richtlijnen niet altijd even vlot terug te vinden.

 

Daarom pleiten wij voor een einde van deze wildgroei die zweert bij vastgeroeste gewoontes en geplogenheden en soms ontaardt in willekeur. Gemeenten hebben hun eigenheid, maar 300 verschillende stedenbouwkundige pasfoto’s leveren alleen maar een identiteitscrisis op. Het is de hoogste tijd dat stedenbouwkundige verordeningen weer naar een hoger bestuursniveau worden getild, met oog voor verschillen in regio’s en met ruimte voor eigen accenten. Ook moet de Vlaamse overheid de gemeenten voldoende ondersteunen bij het opstellen van een ambitieus plaatselijk ruimtelijk beleid, iets waar wij graag onze expertise toe bijdragen. Zo kunnen via algemeen geldende voorschriften onder andere innovatieve woonvormen en, als de kern zich daartoe leent, drie bouwlagen sowieso mogelijk worden gemaakt. Meteen kunnen wij architecten onze meerwaarde, lees: creativiteit, de vrije teugel laten en zoeken naar kwaliteitsvolle woonoplossingen in een omgeving met veel open ruimte en groen, niet belast door her en der geparkeerde auto’s. Zodat morgen niemand zijn flat zat is.