Opinie

"Koppel regelgeving sloop-en-herbouw aan ‘ruimtesturend element’"

Architect Jozef Hessel • 7 oktober 2020

Het heeft dit jaar iets weg van het 1 septembergevoel. Zenuwachtig, wat kriebels in de buik en schuifelend aan de ontbijttafel, wachten op de nieuwe gezichten van de klas. We worden verwend deze keer met nieuwe vriendjes in de klas. Als een waar Vivaldiconcert rollen met de regelmaat van de klok - en met respect voor de genderneutraliteit - nieuwe namen uit de radio. Hopelijk draagt dit bont allegaartje van 7 partijen en 4 kleuren de nodige ambitie in zich om er ook iets vernieuwends van te maken en heeft de coalitie dezelfde kenmerken als de composities van die eerder vermelde componist: helder, vernieuwende melodieën en harmonische contrasten. Een spirit die ervoor moet zorgen dat we na bijna 500 dagen weer zin krijgen om te helpen bouwen aan ons land. Om ons samen door deze moeilijke periode te loodsen.

Bij het openen van het regeerakkoord lees je al snel dat de basis van deze nota ervoor moet zorgen dat we samen de grote uitdagingen van onze tijd - klimaatverandering, terrorisme en extremisme, risico op wereldepidemieën, schendingen van internationaal recht en de rechtsstaat – moeten aanpakken. We kunnen er dus vanuit gaan dat er wel wat ambitie in de nota zal staan.

 

Ook al was er veel te doen over de al-dan-niet meederheid van de ene of andere gemeenschap, de start van de nota belooft er ons in ieder geval samen voor te gaan.

 

‘Dit plaatst ons voor onze verantwoordelijkheid. Wij willen zo snel mogelijk de schade herstellen en ons land heropbouwen, meer solide en meer duurzaam. Het wordt een zware inspanning, maar onze weerbaarheid is groot. Ook in het verleden hebben we ons in België op moeilijke momenten sterk getoond. Burgers wachten vol ongeduld op oplossingen en perspectief. Ze kijken naar hun verkozenen en vragen terecht dat deze hun verschillen overstijgen.’

 

‘De klimaatuitdaging biedt een opportuniteit om de sociale cohesie te versterken, de levenskwaliteit van de burgers te verbeteren en de economie aan te zwengelen. … In de Green Deal en haar voorstel tot klimaatwet pleit de Europese Commissie voor het verminderen van de broeikasgasuitstoot met minstens 55% tegen 2030 en klimaatneutraliteit tegen 2050. De federale regering steunt die Europese ambities resoluut. Zij stelt zichzelf tot doel om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55% te verminderen en zij neemt met het oog daarop de maatregelen waarvoor zij bevoegd is.’

 

Prachtige ambities waarvan ik hoop dat velen bereid zijn hieraan mee te werken. Als we de juiste mindset vinden en de overheid ons goed begeleidt ben ik ervan overtuigd dat we snel de neuzen in dezelfde richting krijgen en dat we samen kunnen streven deze cijfers te behalen.

Het lijkt erop dat Vlaanderen en het Federale niveau sterk zullen samenwerken om ons de juiste weg te tonen. Om deze doelstellingen te halen zet de Vlaamse minister van Energie & Omgeving in op renoveren. Een renovatiestrategie waarmee ze de kaap wil halen van 100.000 energetisch gerenoveerde woningen per jaar. Een mooi discours als je weet dat 95% van de woningen dient gerenoveerd te worden tegen 2050 om die doelstellingen te halen en om aan het arbitraire cijfer dat EPB heet te voldoen. Je hoeft maar even het woord ‘EPB’ aan te halen bij enkele confraters en je wordt om de oren geslingerd met anekdotes, feiten, opinies en uitspraken van Vrederechters. Het inzetten op cijfers schiet vaak zijn doel voorbij.

 

Het lijkt dus logisch te lezen dat in het kader van sociaal woningbeleid een verlaagd btw-tarief zal gehanteerd worden van 6% voor de afbraak en de heropbouw van gebouwen binnen het hele Belgisch grondgebied.

 

Complexe hoeken, gemene muren en onoplosbare bouwknopen ten spijt wordt tot nu toe vaak nog teveel gekozen voor renovatie om toch maar van de 6% btw te kunnen genieten. Toch is het vaak niet oninteressant om soms voor nieuwbouw te kiezen. Zeker daar waar het moeilijk is. Binnen de stedelijke contouren waar woningen doorheen de laatste 100 jaar in rijtjes gebouwd tegen elkaar aanleunen. Binnen dat discours lijkt het dus verstandig dat je de mogelijkheid krijgt om de beste keuze te maken uw woning zo energie zuinig als mogelijk te maken.

 

Zie ook reactie Leo Van Broeck:

De voormalige Bouwmeester kant zich tegen een 6%-regeling op álle locaties.

 
 

Alleen had het van nog meer ambitie getuigd als deze keuze gekoppeld werd aan een ‘ruimtesturend element’. Een tool waar het NAV ook al langer voor ijvert. De stimulatie voor het herbouwen op wel gekozen plaatsen heeft een reële impact en helpt daarbij het wonen in de stad stimuleren.

 

Want ik lees en interpreteer nu toch goed dat de maatregel ons eigenlijk motiveert om ook buiten de stad te gaan wonen? Zou het niet beter zijn dat ‘ruimtesturend element’ in actie te laten komen en enkele voorwaarden aan dit sloop-en-herbouw discours te koppelen? Had het niet beter geweest de lijst van 22 steden (Brussel buiten beschouwing gelaten) uit te breiden naar alle dorpskernen? Want klimaat daagt ons toch ook uit anders te gaan wonen? We moeten slimmer met onze ruimte omgaan, we moeten ontharden en we moeten kernen opwaarderen.

 

In ‘zijn’ Steen & Been van 24 september slaat Filip Canfyn nog maar eens op de dezelfde nagel. Daarin verwijst hij naar ‘Ruimte & Maatschappij’ (jaargang 11, nummer 2) waarin Ann Pisman in het RURA 2018 (Ruimterapport Vlaanderen), nota bene een overheidsdocument, analyseert en concludeert: “Vlaanderen wordt gekenmerkt door een hoog ruimtebeslag, een hoog bebouwingspercentage, veel kernen en bebouwingsconcentraties, grote woningen met een beperkte bouwhoogte en relatief grote tuinen, …’

 

Ik vraag me dan af, hoe mijn bescheiden rijwoning in het centrum van de stad dan nog de concurrentie kan aangaan met de allesverslindende verkavelingen of lintbebouwing waar we binnenkort ook lustig gaan kunnen slopen en herbouwen. Laat ons hopen dat deze maatregel bij de uitwerking inclusief zal worden ingezet

 

Ik lees toch dat een vlotte en duurzame mobiliteit van groot belang is voor onze economie en de vrijheid en levenskwaliteit van onze burgers. Anderzijds oefenen onze mobiliteitsmodi van vandaag ook een negatieve impact uit op de klimaatverandering evenals op de luchtkwaliteit en onze volksgezondheid. Het hoeft geen betoog dat onze manier van wonen en onze mobiliteit vandaag hand in hand gaan. Waarom wordt het ene dan niet aan het andere gekoppeld? En niet zoals in de VITO-studies of met de Mobiscores waarbij ieder dorp in de uithoeken van ons land per definitie een slechte score krijgt omdat er geen openbaar vervoer georganiseerd is. We kennen wel met z’n allen de boutade van het kip of het ei. Als je de Vlaamse ruit vol verkavelt weet je dat de uithoeken leeglopen en weet je dat het openbaar vervoer daar organiseren al zoveel energie opslorpt dat er nog weinig overschiet om het elders ook deftig te doen.

 

We moeten dus met z’n allen onze mobiliteit anders gaan organiseren. Tegen 2026 dienen alle bedrijfswagen broeikasgasvrij te zijn. Ik pleit schuldig. Mijn auto is een bedrijfswagen. Niet als gevolg van de Copernicushervorming waarbij ik mezelf een verdoken, fiscaal voordelig loon wil uitkeren maar gewoon omdat ik mijn auto dagelijks nodig heb om een team aan het werk te houden. Een team dat voor de rest gebruik maakt van elektrische deelauto’s. Tegen 2026 MOET ik dus elektrisch rijden. Nu staat mijn rijwoning helemaal in de hoek waar de klappen vallen. Hoe kan deze nu nog concurreren met de halfopen fermette in de lintbebouwing waar ik mijn auto veilig op de oprit van de nodige elektriciteit kan voorzien?

 

Dan hoop ik, beste nieuwe vriendjes van de klas, dat er tegen 2026 elke 10m in mijn straat laadpalen staan die via duurzame energie mijn behoefte kunnen inwilligen. Anders vrees ik dat mijn rijwoning een stille dood zal sterven.

 

Maar we geloven erin, we geven de moed niet op en staan achter uw ambitie. Samen #Vooruit en we gaan allen #AndersGAanLEVen. Zo tonen we de #krachtvanverandering, #gewoondoen maar dan op de juiste manier graag. Rapporten worden immers maar uitgedeeld in juni. We zijn benieuwd!

Discussieer mee via LinkedIn