Nieuws

‘De architect heeft het altijd gedaan’

evr (Humo) • 29 juni 2021

Na de instorting van een school in aanbouw in Antwerpen overheerst de vraag: hoe kon dat gebeuren? De kans is groot dat de ogen in de richting van de architect zullen draaien, zegt Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) deze week in Humo. ‘Wat er ook gebeurt: voor de wet zijn wij haast altijd aansprakelijk.’

Steven Lannoo, Eline Debast en Dirk Mattheeuws

Eline Debast (jurist NAV) in Humo: “De verantwoordelijkheden bij een bouwproject staan beschreven in een wet uit 1939. Algemeen is de architect verantwoordelijk voor het concept, de aannemer voor de uitvoering ervan. Maar: de architect is óók verantwoordelijk voor de controle op de uitvoering van de werken. Als de aannemer een fout maakt, wordt de architect verondersteld die te zien. Dat komt door die verouderde wet: ooit was de architect de enige geschoolde persoon op een werf.”

 

Steven Lannoo (directeur NAV) “Bijkomend probleem: architecten mogen geen contract afsluiten met aannemers. En we hebben ook geen politionele bevoegdheden: als we een aannemer fouten zien maken, kunnen we de werf dus niet stilleggen. De enige mogelijkheid om aan de aansprakelijkheid te ontsnappen, is het contract met de bouwheer op te zeggen. Wat in de praktijk haast niet mogelijk is. Als je een contract opzegt, lopen de werken vertraging op. Stel dat het om de bouw van een winkelcentrum gaat: dan kunnen de winkeliers bij de architect een schadevergoeding eisen voor de tijd dat ze langer dicht moeten blijven.”

 

Hoe kunnen architecten zichzelf dan beschermen?

Lannoo: “We bezoeken geregeld de werf om de werken op te volgen, en van ieder bezoek maken we een uitgebreid verslag. Daar kruipt véél tijd in, maar we kunnen ermee aantonen dat we eventuele fouten hebben opgemerkt en aangekaart. ‘Hoeft niet’, zeggen klanten dan, omdat ze hopen de kosten te drukken. Maar we zijn verplicht dat te doen. Onze aansprakelijkheid duwt de prijs dus omhoog.”

 

DIRK MATTHEEUWS (architect en voorzitter NAV): «We zijn ook verplicht om onder andere een tienjarige aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Die beschermt ons tot tien jaar na de werken tegen kosten na een schadegeval. Dat lijkt goed, maar het is net een deel van het probleem. Voor architecten geldt die verplichting altijd, voor aannemers enkel in bepaalde gevallen. Dus als een zaak bij de rechter komt, zal die heel vaak de architect verantwoordelijk stellen, omdat daar, via de verzekering, geld te rapen is.»

 

HUMO Een architecte vertelde in dit verband hoe ze schade had aan haar dakraam. De verzekeringsmakelaar vroeg of ze met een architect had verbouwd: ‘dan kunnen we de schade op hem verhalen’. Hij droop met rode wangen af toen ze zei dat ze zélf de architect was.

LANNOO (knikt) «Heel herkenbaar. En geen uitzondering, helaas. Elk jaar is één op vier architecten betrokken bij een schadegeval. Gemiddeld staat een architect in zijn carrière vijf keer voor de rechter. Dat zou minder zijn als de verantwoordelijkheden evenwichtiger verdeeld zouden zijn tussen álle bouwpartners: architecten, maar ook studiebureaus en aannemers.

»Die verplichte verzekering is voor ons een grote kost – voor velen de grootste kost van het jaar. Het bedrag wordt berekend op basis van de totale prijs van de werken. Voor een gemiddeld project van 400.000 euro mag je rekenen op 1.600 euro. Zelfs hartchirurgen zijn minder zwaar verzekerd. Dat is absurd.»

 

HUMO Hoe kan het beter?

MATTHEEUWS «De wet uit ‘39 moet geactualiseerd worden. Neem het graven van de funderingen. Vroeger duurde dat minstens een paar dagen. Dan had je als architect ruim de kans om te kijken of alles correct verliep. Vandaag duurt het leggen van funderingen gemiddeld één dag. Als je er als architect net die dag niet bij bent, heb je ze dus niet kunnen controleren. Daarnaast moet de verzekeringsplicht voor aannemers uitgebreid worden. Zo gaan rechters in een schadegeval ten minste al niet meer automatisch naar de architecten kijken. Ten slotte moet de verantwoordelijkheid die architecten dragen over het werk van andere specialisten in het bouwproces zoals veiligheidscoördinatoren en EPB verslaggevers worden afgebouwd.»
 

Dit artikel verscheen in een verkorte versie in Humo, editie 29 juni 2021. All rights reserverd.

Een moderne architectenwet

NAV wil leidend zijn voor het ontwikkelen van een duurzame visie voor onze sector. Daarom starten we dit najaar een visietraject op voor o.a. de actualisatie van de wet van '39. We blijven ook ijveren voor een verdere aanpassing van de verzekeringsplicht voor de bouwpartners. Binnenkort meer nieuws.