Vrije Tribune
"Hoe gebouwen ons uit de coronacrisis kunnen helpen"
Ir.-architect Stijn Wille, gezondegebouwen.be • 14 december 2021
Vrije Tribune
NAV wil op NAV.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Daarom geven we hier een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer NAV dan via info@nav.be.
In tegenstelling tot wat eerst werd aangenomen, speelt het aërosole aspect van de verspreiding van SARS-CoV-2 een veel grotere rol dan verspreiding via druppeltjes. Daar waar druppeltjes relatief zwaar zijn en binnen de 2 seconden op de grond vallen, kunnen de veel lichtere aërosolen minuten of uren in slecht geventileerde binnenruimten blijven rond hangen, waardoor ze het coronavirus kunnen overdragen en mensen in die ruimten besmetten. Deze vaststelling heeft niet alleen impact op het belang van het dragen van mondmaskers in een binnenomgeving, maar vooral op het belang van de luchtkwaliteit.
CO²-meters
In eerste instantie werden CO²-meters naar voor geschoven. Hoewel deze hun nut kunnen hebben in de bewustwording van de luchtkwaliteit, dragen deze echter niet actief bij tot het voorkomen van verspreiding. Dat is wel het geval bij luchtreinigers en ventilatiesystemen, waardoor we op het terrein van onze gebouwen komen.
Het openzetten van ramen kan daarbij als ‘quick-win’ en zeker in de zomermaanden, via natuurlijke ventilatie bijdragen aan een betere luchtkwaliteit. In ruimtes met weinig of geen ramen en in de wintermaanden, is dat echter geen duurzame of energiezuinige oplossing: ramen blijven gesloten omwille van de koudere temperaturen en de hogere stookkosten.
Mechanisch ventilatiesysteem met warmteterugwinning
Om daaraan tegemoet te komen is een mechanisch ventilatiesysteem met warmteterugwinning, zomerbypass en filters de meest geschikte oplossing: de koude aangevoerde buitenlucht wordt via de warmtewisselaar opgewarmd (en evt. ook bevochtigd) door de afgevoerde, mogelijk besmette, warme binnenlucht, zonder dat de luchtstromen met elkaar vermengd worden. Op die manier gaat de warmte niet verloren, wordt verse buitenlucht gefilterd en ingeblazen aan een temperatuur van +/- 16°C én wordt de vervuilde binnenlucht afgevoerd.
Gelukkig is dit voor de meeste bouwprofessionelen en in het bijzonder architecten niets nieuws. Via de EPB-wetgeving is ventilatie in gebouwen al verschillende jaren verplicht. De luchtcondities in onze gebouwen zijn meetbaar en bekend en kunnen gestuurd worden, waardoor het luchtbeheer ervoor kan zorgen dat alle gebouwen het risico op verspreiding in hun lokalen kunnen doen dalen.
Spaanse Griep
Kort samengevat kan men stellen dat propere lucht belangrijker is dan propere handen. Het belang van luchtkwaliteit en ventilatie is al sinds 1631 (390 jaar!) bekend, werd 150 jaar geleden door Florence Nightingale aangetoond en beschreven en propere lucht onderdrukte in Chicago de Spaanse griep in 6 weken tijd, zonder vaccinaties.
Ik ben er dus van overtuigd dat gebouwen via de luchtkwaliteit meer dan ooit een positieve impact zullen hebben op onze gezondheid en ons samen met andere maatregelen uit deze crisis kunnen helpen. Een crisis waarvan we momenteel het einde niet kunnen inschatten: per nieuwe variant volgt telkens een nieuwe seizoensgebonden besmettingsgolf, die ons zorgsysteem onder druk zet. Per nieuwe golf volgt telkens ook een nieuwe golf basisbeperkende maatregelen. Die zijn in dit stadium erg belangrijk, maar jammer genoeg is er geen enkele duurzame maatregel die verder kijkt dan de nieuwste golf. In Schotland bv. kunnen kleine en middelgrote bedrijven, zoals restaurants, bars en sportscholen, kosten terugvorderen om werkzaamheden uit te voeren, zoals de installatie van kooldioxidemonitors en herstelwerkzaamheden aan ramen en ventilatieopeningen.
Gezonder, efficiënter, creatiever
Wat we nodig hebben, is gerichte preventie, geen beperkingen die zijn onderhandeld rond economische en politieke pijn, in plaats van rond risico's. Effectieve ventilatie is een belangrijke duurzame maatregel voor de volksgezondheid op lange termijn om elk griepseizoen het risico op verspreiding van COVID-19 te verminderen. Een betere ventilatie zal daarbij niet alleen de verspreiding van Covid verminderen, het zal ook helpen de verspreiding van andere virussen in de lucht te verminderen, nu en in de toekomst.
En alsof dat nog niet voldoende is, kan wetenschappelijk aangetoond worden dat de kwaliteit van de binnenlucht sowieso een impact heeft op onze gezondheid en ons welzijn. Gebouwen waarin niet gerookt wordt en waarin de concentraties microben, schimmels, CO² en VOS (vluchtige organische stoffen) onder controle gehouden worden via ventilatie en dus gezonde binnenlucht, zorgen mee voor gezondere, efficiëntere, creatievere en gelukkigere gebruikers van die gebouwen, met economische voordelen als logisch gevolg.
Al van voor de coronacrisis focussen wij ons binnen ons kantoor gezondegebouwen.be op het ontwerpen en realiseren van gezonde gebouwen. De kwaliteit van de binnenlucht is 1 van de 10 gebouwaspecten die daarin een rol spelen en waarvan het belang momenteel meer dan ooit uitvoerig onderstreept wordt. Hopelijk dringt dit verder door tot in de beleidskamers.