stage
“Lage vergoeding voor stagiairs besmet de hele architectensector”
29 september 2023
Meer dan 50 werkuren per week
In De Standaard verscheen gisteren een opiniestuk van de jonge architect Enver Peeters. Hij laakt de lage verloning van stagiair-architecten, net als het statuut van (schijn)zelfstandige dat hen bijna wordt verplicht. “Sinds de Europese Commissie in 2003 het door de Belgische Orde van Architecten opgestelde honorarium afschafte, is de concurrentiestrijd losgebarsten en dat leidde tot een race tot the bottom. Om die concurrentiestrijd te kunnen voeren, zijn goedkope werkkrachten nodig en die vinden architectenbureaus in stagiairs”, aldus Enver Peeters.
“Ondanks hun masterdiploma en een opleiding die minstens vijf jaar in beslag neemt, moeten veel stagiair-architecten tijdens de eerste zes maanden van hun twee jaar durende stage tevreden zijn met een bruto uurloon van 13,92 euro. Na 18 maanden wordt dat verhoogd naar 22,32 euro, maar ook dat is nog steeds geen vetpot. We zien dat veel stagiair-architecten veel uren kloppen om rond te komen – meer dan 50 uren per week is geen uitzondering – of zelfs moeten bijklussen”, zegt NAV-directeur Steven Lannoo. Het minimumloon werd in 2008 vastgelegd door de Orde van Architecten en wordt strikt toegepast sinds 2014, maar kreeg, in tegenstelling tot ander lonen, nog nooit een welvaartsaanpassing. Volgens Steven Lannoo zijn de slecht betaalde stages het begin van een te lage verloning voor de hele sector waardoor veel architecten wegtrekken naar andere sectoren. “Dit wegwerken kan een enorme impact hebben op het ereloon van élke architect.”
Drie manieren om de verloning van stagiair-architecten te verbeteren
Volgens NAV kan een billijkere vergoeding voor stagiair-architecten op diverse manieren worden gerealiseerd:
1. Structureel overleg tussen vertegenwoordigers van stagiairs en vertegenwoordigers van stagemeesters
Het minimumloon dat sinds 2014 wordt toegepast door de Orde van Architecten is sinds zijn ontstaan alleen maar geïndexeerd. Van een welvaartsaanpassing is geen sprake. Hierdoor wordt de kloof tussen wat een stagiair-architect verdient en andere lonen die wél een welvaartsaanpassing genieten elk jaar groter en groter. De oplossing schuilt in structureel overleg die wordt georganiseerd door de Orde van Architecten. Zo kan een aanpassing worden onderhandeld in plaats van doodgezwegen, zoals nu het geval is. Voor- en tegenstaanders gaan niet met elkaar in gesprek waardoor alles blijft wat het al jaren is.
2. Een gezonde wedstrijdcultuur
Architecten scheuren hun broek aan slecht georganiseerde overheidsaanbestedingen. Uit onderzoek blijkt dat architectenbureaus die deelnemen aan wedstrijden hier jaarlijks 5 tot 15% van hun omzet aan spenderen met het risico op het einde van de rit geen enkele wedstrijd binnen te halen. “Dat is een collectieve welvaartsvernietiging die de rentabiliteit in de sector doet dalen en die eveneens de lage vergoeding van stagiairs in de hand werkt, want bureaus die aan veel wedstrijden deelnemen draaien vaak voor een groot deel op stagiairs”, zegt Steven Lannoo. NAV ijvert al jaren voor minder zware procedures en een biedverdoeding van de opdrachtgevers voor het maken van een ontwerp.
3. Ondernemerschap bevorderen
Een vrije markt vraagt om ondernemerschap en professionalisering. Daarin ligt onder andere een taak weggelegd voor NAV die als beroepsvereniging tal van opleidingen inzake ondernemerschap aanbiedt, zoals de workshops 'Kostencalculatie en prijszetting'. Maar ook het onderwijs moet architecten klaarstomen voor de vrije markt. Zaken als prijszetting en kostenbepaling dienen basiskennis te zijn. Hogere inkomsten leiden tot betere verloning van stagiairs en bij uitbreiding van elke architect, of die nu het statuut van zelfstandige of bediende heeft.