Interview
“Ik heb elke fase van een project gezien” - interview stagiair Reyhaneh en stagebegeleider Tine
Emilie Lachaert • 13 november 2023
Tine Broos en Reyhaneh Mesbahi. Foto: Bieke Bruggeman
Reyhaneh, hoe heb jij de zoektocht naar een stageplek aangepakt en hoe kwam je bij Kras architecten terecht?
Reyhaneh: “Op architectenjobs.be spotte ik de vacature bij Kras architecten. Ik bezocht hun website en zag dat het type projecten en de stijl van presenteren mij aanspraken. Toen wist ik dat we een match waren. Dus ik solliciteerde, kreeg een gesprek en the rest is history. (lacht) Of ik nog elders solliciteerde? Ja, ik had een viertal gesprekken, en kreeg zelfs een aanbod bij andere bureaus. Maar ik voelde dat ik bij Kras architecten het meest op m’n plaats zou zitten.”
Wat trok je concreet aan?
Reyhaneh: “Het is moeilijk in woorden te vatten, maar voor mij sprak er uit de stijl van de architectuur en uit de presentatie van de projecten een soort van gevoeligheid. En die past bij mij.”
Tine: “Dat is leuk om te horen. Want die gevoeligheid en verfijndheid is inderdaad belangrijk. We zoeken altijd naar de essentie van het project, waar we het verschil in kunnen maken.”
Teamspelers boven!
Tine, welke kwaliteiten vinden jullie belangrijk bij een kandidaat-stagiair die bij jullie bureau komt solliciteren?
Tine: “Er zijn drie aspecten. Enerzijds is er het praktische aspect: wij werken met Revit en tekenen alles meteen in 3D. Er zijn niet zo heel veel kantoren die zo werken en ook in de opleidingen is er nog maar weinig aandacht voor. Stagiair-architecten die al met Revit kunnen tekenen, hebben bij ons een streepje voor en nodigen we dus zeker uit voor een gesprek. Het tweede aspect is inhoudelijk: het portfolio. Als pas afgestudeerde architect heb je uiteraard geen uitgebreid portfolio, maar je kan aan de hand van je portfolio wel tonen dat je de juiste attitude en kritische ingesteldheid hebt. Wees dus voorbereid op kritische vragen én beargumenteer goed waarom je bepaalde keuzes maakt. Als derde vinden we je teamspirit belangrijk. Wij zijn een klein bureau met twaalf mensen en samenwerking is heel belangrijk. We gaan op zoek naar echte teamspelers met een liefde voor architectuur, de juiste ontwerpattitude en ambitie.”
“Wij investeren enorm in personen en willen ze dus liever niet na zes maanden zien vertrekken”
~ Tine Broos, stagebegeleider
Willen jullie enkel stagiairs die de volledige stageperiode bij Kras architecten doen of staan jullie ook open voor een kortere stageperiode?
Tine: “Als we iemand aannemen, dan hopen we dat die voor de eeuwigheid blijft. (lacht) Wij investeren enorm in personen en willen ze dus liever niet na zes maanden zien vertrekken. We ondersteunen stagiairs om snel stappen vooruit te zetten. Ons bureau doet vooral grootschalige projecten, zowel woningbouw als scholen en kantoren, maar bijna geen particuliere woningen. De meeste projecten duren langer dan twee jaar. Wij proberen altijd iemand van A tot Z in een dossier te laten meelopen. Het is dus al moeilijk om dat binnen de stageperiode te realiseren. Stagiairs mogen daarom bij ons ook meelopen met werven die ze niet ontworpen hebben, om die ervaring op te doen. We zien het altijd als een langer traject en willen geen bureau zijn dat draait op een verloop van stagiairs.”
Foto: Bieke Bruggeman
Taalbarrière in de praktijk
Nederlands is niet Reyhanehs moedertaal. Dachten jullie na over die taalbarrière? En hoe pakken jullie dit aan: spreken jullie altijd Nederlands of soms ook Engels?
Tine: “We mengen een beetje. Reyhaneh doet keihard haar best om Nederlands te spreken en haar vooruitgang is indrukwekkend. Het was voor ons de eerste keer dat we een niet-Nederlandstalig persoon aanwierven. We hebben er lang over getwijfeld, omdat we een hecht team zijn. Er is weinig verloop en we zijn heel goed op elkaar in gespeeld. We maken bijvoorbeeld veel inside jokes en voor een niet-Nederlandstalige persoon leek ons dat moeilijk. We kozen er daarom bewust voor om twee niet-Nederlandstalige stagiairs tegelijk aan te nemen. Maar een van de twee ondervond al na enkele maanden dat de grote projecten niet haar ding waren, waardoor Reyhaneh nu de enige is.”
En voel jij de impact van die taalbarrière, Reyhaneh?
Reyhaneh: “De eerste zes maanden waren moeilijk. Maar ik heb extra les gevolgd en ik vraag de collega’s steeds om Nederlands tegen mij te praten. De communicatie op de werf vind ik het moeilijkst.”
Tine: “Op een werf gaat het niet altijd om ‘mooi’ Nederlands, er wordt dialect gebruikt.”
Reyhaneh: “Vooral als ik de verantwoordelijkheid had om de verslagen te maken, was dat een uitdaging. Maar ik doe mijn best: ik concentreer me en luister. Het ging eigenlijk wel goed. Misschien kost het me meer tijd om het verslag te schrijven dan een native speaker, maar ik zie het als een taaloefening. Ik heb ook veel steun gekregen van mijn collega's, waar ik erg dankbaar voor ben.”
Ontdekken waar je passie ligt
Hoe geven jullie de stage vorm bij Kras architecten?
Tine: “Stagiairs worden meteen opgenomen in het team als volwaardig architect. Uiteraard krijgen ze wel meer ondersteuning. We laten stagiairs het liefst verschillende zaken proberen, zodat ze zélf kunnen ontdekken waar hun passie ligt: bij sommigen is dat bijvoorbeeld eerder stedenbouw, bij anderen meer uitvoering. Binnen de schaal van projecten die wij doen, heeft iedereen in het bureau zijn expertise en sterkte. Mijn forte is bijvoorbeeld masterplanning. Mijn collega Femke focust meer op de eindafwerking en het interieur. Maar tegelijk kan elke collega wel elk aspect van de job. Die multi-inzetbaarheid binnen verschillende soorten dossiers is een absolute must in ons kantoor.”
“Die multi-inzetbaarheid binnen verschillende soorten dossiers is een absolute must in ons kantoor”
~ Tine Broos, stagebegeleider
Reyhaneh, hoe heb jij de evolutie in verantwoordelijkheid en in verscheidenheid van taken ervaren?
Reyhaneh: “Ik heb elke fase van een project gezien. In het begin was ik verantwoordelijk voor het gevelontwerp van een gebouw. Ik was verrast door die verantwoordelijkheid. Het was sink or swim. Intussen heb ik van alles geproefd: schetsontwerp, wedstrijden, bouwaanvraag, aanbestedingsdossier, de werf. Als student heb je geen idee van het hele proces vanaf de bouwaanvraag, van de uitvoering en alle technische zaken. De eerste zes maanden deed ik vooral voorontwerp en schetsontwerp tot bouwaanvraag. Bij één project was ik van bij het begin betrokken, van bij de beginmeting van het bestaande gebouw. Bij de andere projecten mocht ik telkens vanaf een bepaald moment meewerken: dat is moeilijker, maar ook nodig als ervaring.”
Foto Bieke Bruggeman
Nood aan een collectieve aanpak
Werken jullie met een bedienden- of zelfstandigenstatuut? En waarom?
Tine: “We werken met het zelfstandigenstatuut, vooral omwille van de verloning. Het thema komt momenteel veel in de aandacht. Wij kunnen als bureau niet altijd de verloning vragen waar we eigenlijk recht op zouden moeten hebben, omdat andere architecten vaak onder de prijs duiken en dat vertaalt zich in onze eigen verloning. We hebben een bevraging gedaan samen met andere Gentse bureaus die ongeveer dezelfde grootte hebben als wij. Daaruit bleek dat we gelukkig redelijk goed scoren in de verloning van onze medewerkers.”
“Zolang sommige bureaus onder de prijs blijven werken, kan er niks veranderen in de sector”
~ Reyhaneh Mesbahi, stagiair-architect
Er was onlangs heel wat discussie over de te lage verloning. Wat is jullie visie?
Reyhaneh: “Iedereen denkt dat architecten veel geld verdienen, maar het is pas als je begint te werken dat je merkt dat dit absoluut niet het geval is. Iedereen in dit bureau werkt heel hard: het is een job met veel stress, een grote verantwoordelijkheid, voortdurende deadlines … En dan heb ik het nog niet over de multidisciplinaire aard: je maakt niet enkel mooie schetsen en designs, je moet ook van alles weten over brandveiligheid, watermanagement, stedenbouwkundige regels, … Het is complex. Je bent dus duidelijk een professional, hoogopgeleid en met een stresserende job. Maar in the end wordt niemand correct verloond. Ik begrijp niet dat de architectencommunity niet meer opkomt voor z’n rechten. Zolang sommige bureaus onder de prijs blijven werken – vaak ten koste van hun medewerkers – kan er niks veranderen in de sector. Er is dus een collectieve inspanning nodig. Er zou bijvoorbeeld een standaard kunnen zijn waar niemand onder gaat.”
Tine: “Dat bestond vroeger.”
Reyhaneh: “Daarnaast merk ik dat klanten vaak torenhoge verwachtingen hebben. Ze stellen onrealistische eisen en verwachten dat architecten bijvoorbeeld heel snel een ontwerpschets uit hun mouw kunnen toveren. Ik ervaar de architectuursector als een eerder toxische omgeving in vergelijking met andere professionele omgevingen. En daar moeten we collectief iets aan doen.”
Tine: “Reyhanehs betoog is heel terecht. En ik ben blij met de aandacht die er momenteel voor het thema is. Ik vind het heel jammer dat de barema’s werden afgeschaft. Als bureau alleen kunnen we weinig doen. We merken in wedstrijden nu soms al dat we het onderspit delven omwille van ons ereloon. Het is aan de Orde en NAV om collectief actie te ondernemen als vertegenwoordigers van de sector. Het is duidelijk dat de architectenbureaus zelf klaar staan om hun schouders te zetten onder bepaalde acties, maar ze missen een leider met invloed tot op het politieke niveau.”
En hoe kijken jullie naar het statuut?
Tine: “Voor mij is het minder belangrijk of je nu als zelfstandige of bediende werkt. Correcte verloning vind ik belangrijker. Ik vind de flexibiliteit van het zelfstandigenstatuut als moeder een troef.”
Reyhaneh: “Ik vond het zelfstandigenstatuut bij de start van de stage wel enorm complex. Je moet zelf uitzoeken wat je allemaal in orde moet brengen, wanneer je btw moet betalen, ...”
Tine: “Dat begrijp ik. Het is voor iemand uit België al een kluwen. En het komt niet aan bod in de architectuuropleiding.”
Foto: Bieke Bruggeman
Meer aandacht voor projectmanagement en communicatie
Reyhaneh, zijn er aspecten aan de job die jou verrassen en die meer aandacht mogen krijgen in de opleiding?
Reyhaneh: “Over projectmanagement en communicatie leer je weinig in de opleiding. Je moet als architect nochtans voortdurend met een heleboel partijen aan tafel zitten. Dat komt tijdens de opleiding niet aan bod. Ook de multidisciplinaire aard van de job mag meer benadrukt worden. Als je studeert, kom je eigenlijk maar tot voorontwerp. Je hebt geen idee van alle technische zaken en uitvoering: riolering, brandveiligheid, …”
“Over projectmanagement en communicatie leer je weinig in de opleiding”
~ Reyhaneh Mesbahi, stagiair-architect
Tine: “Het stageformulier is ook archaïsch. De helft van de dingen die wij doen, staat daar niet op. Het is gebaseerd op een project met een huis op een kavel ergens te velde. Zo is er bijvoorbeeld een vraag: heb je al voldoende kennis van technieken? Maar dat is bij onze projecten zo complex dat je dit als architect niet meer alleen kan. De technieken die wij doen in onze projecten, beheersen wij niet tot in het detail. We zetten de grote lijnen uit en denken mee over optimalisaties, maar de verdere uitwerking doen wij niet zelf. Daar hebben we studiebureaus voor.”
Hebben jullie naast het stageformulier ook vaste momenten onderling om de stage te evalueren?
Tine: “Ja, we hebben om de zes maanden een date. We gaan dan samen iets eten of drinken. Maar we wachten uiteraard niet tot dat vaste gesprek om iets aan te kaarten. We laten liever niks sudderen. En we waken er als bureau over dat we geregeld positieve feedback geven en het duidelijk laten weten wanneer we tevreden zijn en evolutie zien.”
Reyhaneh: “De communicatie is open en direct. Dat vind ik aangenaam.”
Zijn er tips die jullie zouden geven aan pas afgestudeerde architecten die op zoek gaan naar een stageplaats?
Reyhaneh: “Ik denk dat je vooral jezelf heel goed moet kennen, zodat je weet welke soort projecten je leuk vindt. Dan kan je op zoek gaan naar een bureau dat een match is op het vlak van stijl en type projecten.”
“Respect hebben voor de mensen met wie je werkt, vinden we cruciaal”
~ Tine Broos, stagemeester
Tine: “Mijn tip is ‘toon je passie en leergierigheid!’. Zelfs als je nog niet met alle programma’s kan werken, kan je tonen dat je gedreven bent. Neem een cursus vast, ga naar lezingen, … En verwacht geen 9 to 5 job. Alhoewel wij er als bureau over waken dat de balans werk-privé goed zit, is het geen 9 to 5. Gelukkig kunnen we weekend- en avondwerk wel meestal vermijden door een goede planning en het temperen van de verwachtingen van klanten. Respect hebben voor de mensen met wie je werkt, vinden we cruciaal.”
Reyhaneh: “Mag ik daar nog één ding aan toevoegen? Als een vrouw die werkt in een sector die in veel aspecten nog steeds een male dominated sector is, heb ik bij Kras architecten héél veel geleerd van mijn vrouwelijke collega’s. En daar ben ik ze dankbaar voor. Ik heb veel respect voor hen.”
Nuttige links
Een overzicht van je rechten, plichten en mogelijkheden als afgestudeerd architect.