Opinie

"Verplichte verzekering aannemers: is de kogel nu echt door de kerk?"

Rebecca Ramboer, Protect nv • 18 januari 2017

Na jaren lobbywerk keurde de ministerraad op donderdag 20 oktober 2016 eindelijk een voorontwerp goed waarbij niet enkel architecten, maar ook aannemers en andere dienstverleners in de bouwsector verplicht worden zich te verzekeren voor hun tienjarige burgerlijke aansprakelijkheid. Die verzekeringsplicht is echter beperkt tot de woningbouw.

NAV ijverde samen met de Orde van Architecten en de voornaamste verzekeraars BA voor architecten, waaronder Protect, reeds lang voor een verplichte verzekering van de aannemers.

 

Aanleiding voor deze verplichte verzekering voor alle bouwpartners is dat in een arrest van het Grondwettelijk Hof van 12 juli 2007 duidelijk werd gesteld dat de bestaande discriminatie tussen de verschillende bouwpartners slechts kan worden opgeheven door een verplichte verzekering voor alle bouwpartners te voorzien. De wetgevende macht heeft sindsdien reeds diverse pogingen ondernomen om een verplichte verzekering van de aannemers in te voeren. Pogingen die tot op heden op heel wat tegenkanting botsen, zowel van aannemers als ook van hun verzekeraars. Die zijn van oordeel zijn dat wat vandaag de dag reeds wordt aangeboden op vrijwillige basis, nl. de ABR en de decennale polis, voldoende zou moeten zijn om de de discriminatie, opgeworpen door het Grondwettelijk Hof, weg te werken.

 

Protect stelt als belangrijkste beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar van de architecten  echter vast dat de rechtspraak de laatste jaren consumentgerichter en sociaal gevoeliger  evolueert, inventief omspringt met de wetgeving en reglementeringen en de interpretatie ervan vaak afhankelijk is van  de omstandigheden waarin men zich bevindt. Waar de rechter voorheen nog rekening hield met contractuele bepalingen of schriftelijke werfverslagen omtrent de aansprakelijkheid van de architect, moeten wij op heden met spijt vaststellen dat bepaalde clausules uit architectencontracten gewoonweg niet meer worden aanvaard in de rechtspraak en dat de aansprakelijkheid  van de architect ook in het kader van zijn controletaak wordt verzwaard. Bij uitvoeringfouten wordt er zelfs niet meer stilgestaan bij het feit of de architect al dan niet in de mogelijkheid was om de uitvoeringsfout te controleren. Een uitvoeringsfout wordt bijna automatisch gelijkgesteld met een controlefout. Wij merken ook dat er wordt afgeweken van deskundige verslagen, doch dan wel veelal enkel ten nadele van de architect.

 

Bij een gelijkwaardigere verplichte verzekering tussen alle bouwpartners zal de rechtspraak, maar ook de advocaat van de bouwheer, minder geneigd zijn de aansprakelijkheden te beoordelen in functie van het al dan niet verzekerd zijn.

 

Het voorontwerp dat nu ook de aannemers verplicht om zich te verzekeren voor hun tienjarige burgerlijke aansprakelijkheid in de bouwsector is aldus een eerste stap in de goede richting.

 

Positief aan dit voorontwerp is:

  • Het kan reeds gedeeltelijk een antwoord bieden op de in solidum veroordeling, die voor architecten een steeds groter wordend financieel risico vormt.
  • Het zal  ook leiden tot een kwaliteitsverbetering in de aanneming. Aannemers met onverantwoord gedrag zullen sneller boven de radar komen.

 

Negatief aan het ontwerp is dat het, zowel naar toepassingsgebied als naar gewaarborgde schades toe, beperkt is.

  • Vooreerst is de verplichting beperkt tot werken in de woningbouw waarvoor de tussenkomst van een architect vereist is. Projecten in de scholenbouw en industrie bijvoorbeeld dienen niet verplicht verzekerd te worden. De ontploffing in Gellingen in 2004, die leidde tot een enorm zware schade en waarbij de architect in kwestie een enorme verantwoordelijkheid toebedeeld kreeg, valt niet onder toepassing van deze verplichting.
  • Daarnaast is de verplichting beperkt tot de tienjarige aansprakelijkheid. Protect schat aan de hand van haar statistieken (22.000 geregistreerde schades over de laatste 26 jaar) dat 10 % van de schades waarvoor de architect wordt aangesproken onder deze nieuwe verzekeringsplicht ressorteert. Minstens 80 % van de schadegevallen valt dus niet onder toepassing van deze nieuwe verplichte verzekering. Discussies over problemen tijdens de bouwperiode en schades die niet onder de tienjarige aansprakelijkheid vallen – zoals de licht verborgen gebreken – vallen buiten de verplichte verzekering.

 

De afschaffing van de wettelijk verplichte verzekering burgerlijke aansprakelijkheid voor architecten is uiteraard ook voor de architecten geen goede zaak. De verantwoordelijkheid van de architect wordt steeds zwaarder, niet alleen door de evoluerende rechtspraak maar ook door de steeds zwaardere contractuele verplichtingen die de ontwerpers aangaan, onder druk van de steeds mondiger wordende bouwheer. De verzekering burgerlijke aansprakelijkheid is dan ook meer dan nodig om de ontwerpers de nodige bescherming te bieden in de uitoefening van hun beroep. De wettelijke verplichting afschaffen houdt gelukkig niet in dat de deontologische verplichting ook verdwijnt. De Orde en de architectenverenigingen moeten er dan ook verder voor ijveren om deze in stand te houden.

 

Het persbericht met de aankondiging van het op 20 oktober goedgekeurde voorontwerp van wet op voorstel van minister van Economie en Consumenten Kris Peeters en minister van Middenstand, Zelfstandigen en KMO’s Willy Borsus maakte tevens melding dat er een tweede voorontwerp in wording is met betrekking tot een verplichte verzekering burgerlijke aansprakelijkheid van architecten en andere dienstverleners in de bouwsector.

 

Op heden verandert er voor de architecten niets. De deontologische verzekeringsplicht conform art. 15 van het Reglement van Beroepsplichten, goedgekeurd bij KB van 18 april 1985 (BS 8 mei 1985), blijft immers van kracht. Architecten blijven dan ook verplicht zich te verzekeren voor hun volledige burgerlijke aansprakelijkheid.

 

Wij hopen dat de huidige verzekeringsplicht, zoals die voor de architecten geldt, nadien wordt uitgebreid naar een volwaardige verzekeringsplicht voor alle bouwpartners die bovendien niet beperkt is tot de tienjarige aansprakelijkheid en de woningbouw. Protect zal hier samen met NAV en de andere verenigingen, verzekeraars en de Orde verder voor ijveren.

Nuttige links