Ben je als architect verplicht om de uitgevoerde werken na te meten?

Verplichtingen van de architect tijdens de uitvoering

Het antwoord is niet zo zwart-wit.

Om deze vraag te beantwoorden, moeten we eerst een duidelijk zicht hebben op de verantwoordelijkheden van de architect. Tijdens de uitvoeringsfase heeft die als opdracht de werken te leiden, te controleren en (eventueel!) toezicht te houden:

• Leiding
  De werken leiden houdt in dat de architect alle nuttige technische richtlijnen geeft aan de aannemers, zodat zij de werken goed kunnen uitvoeren. Op een duidelijke, precieze en complete manier moet de architect instructies geven. Vervolgens mag je er als architect vanuit gaan dat de aannemer deze richtlijnen behoorlijk uitvoert. Weet dat aannemers geen ‘slaafse’ uitvoerders zijn, ze moeten zelf ook het nodige nazicht doen.
• Controle
  De controle betekent dat de architect nagaat of de uitgevoerde werken overeenstemmen met onder meer de contractuele afspraken en de regels van de kunst. Je voert deze controle uit door regelmatige bezoeken te brengen aan de werf, zonder dat een dagelijks bezoek noodzakelijk is. Je probeert daarbij tekortkomingen tijdig te ontdekken en opmerkingen te formuleren over “alle uitvoeringsfouten en gebreken die in het kader van een periodiek werfbezoek ontdekt kunnen worden door een normaal zorgvuldig en voorzichtig architect”.
• Toezicht
  Het toezicht van de architect houdt een bijna permanente aanwezigheid op de werf in, waarbij alle werken worden opgevolgd en elk gebrek of uitvoeringsfout vastgesteld wordt. Zo’n toezicht behoort niet tot de gebruikelijke opdracht van de architect, maar kan in de architectenovereenkomst worden toegekend.

Cruciale fase?

Je moet dus controle uitoefenen op de uitvoering van de werken. Daarbij wordt er verondersteld dat je regelmatig de werf bezoekt en minstens op de zogenaamde “cruciale” fasen. Logisch, aangezien fouten tijdens deze periode vaak niet meer recht te zetten zijn achteraf.

Voor de “niet-cruciale” werken geldt dat je post factum moet controleren. Zo moet je nagaan of de werken conform de plannen zijn uitgevoerd. Het gaat hier om de plaatsing van een binnenmuur. Volgens ons is dit geen cruciale fase. Dus je zou dit niet hebben kunnen vermijden. Maar je moet wel een controle post factum doen.

10 cm? Context telt …

De vraag blijft of je dan tijdens die controle die 10 cm moet opmerken en of je dus een ‘fout’ hebt gemaakt als je dat niet hebt gezien. Dat hangt af van de context.

• Het is niet de bedoeling dat je alles moet nameten, maar als je dat eenvoudig had kunnen opmerken (bv. omdat dat visueel duidelijk is, of omdat het gevolgen heeft voor nutsleidingen, doorgangen, ...), dan had je dat moeten doen.
• Als dat bijna niet zichtbaar was, dan lijkt het ons dat je 10 cm niet moet opmerken. Het hangt ook af van de ruimte. 10 cm in een kleine ruimte (bv. het toilet) kan een probleem vormen, maar 10 cm in een grote leefruimte kan wellicht geen kwaad. Dat is dus heel contextafhankelijk.

Schade en oorzakelijk verband

Als we ervan uitgaan dat je dat had moeten opmerken (en dat je dus een fout hebt gemaakt), dan moet er ook nog schade zijn, én een oorzakelijk verband zijn tussen de fout en de schade.

De schade hier is het ruimteverlies en de meerwerken voor de opdrachtgever. De vraag is: heeft jouw fout geleid tot die schade? Stel dat je had opgemerkt dat die wand 10 cm verkeerd stond, was daar dan nog een makkelijkere oplossing voor tijdens de uitvoeringsfase? Een oplossing met minder schade voor de opdrachtgever?

Indien ja, dan kun je mee aansprakelijk gesteld worden voor een deel van de schade (namelijk voor de schade die is ontstaan doordat jij het verschil te laat hebt opgemerkt). Maar is het antwoord neen, dan is er geen aansprakelijkheid voor jou.

Bij een discussie zal het uiteindelijk de rechter zijn die oordeelt wie aansprakelijk is, op basis van de concrete feiten en de stukken van het dossier.

P.S. Uiteraard gaan we ervan uit dat je wel de juiste instructies hebt gegeven over de maten. Zo niet, ben je al van in het begin in de fout gegaan.

Dank aan GSJ Advocaten voor het delen van expertise.