Nog meer aansprakelijkheid door Boek 7 Nieuw Burgerlijk Wetboek?

In februari 2025 werd het wetsvoorstel voor Boek 7 van het Nieuw Burgerlijk Wetboek ingediend in de Kamer. NAV analyseerde de ontwerptekst en slaat alarm: het voorstel maakt het beroep van architect zwaarder, kwetsbaarder én moeilijker verzekerbaar. Architecten moeten alles ondertekenen, maar zijn tegelijk de makkelijkste om aansprakelijk te stellen. Dat is onhoudbaar.

Wat is ‘Boek 7’?

Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek bundelt de regels rond bijzondere overeenkomsten zoals aanneming en koop. Kortom: bepalingen die rechtstreeks impact hebben op de bouwsector.

De overheid wil de regels moderniseren en verduidelijken, maar in de praktijk dreigen de lasten opnieuw bij de architect te belanden.

Waarom is dit zo belangrijk voor architecten?

Ons beroep draagt al jarenlang een onevenredige verantwoordelijkheid in de bouwketen. Deze ongelijkheid is het gevolg van lacunes in de huidige wetgeving en de invulling die door rechtspraak hieraan werd gegeven. De huidige hervorming van het Burgerlijk Wetboek biedt een kans om het gebroken evenwicht te herstellen en om de wetgeving aan te passen aan huidige en toekomstige maatschappelijke uitdagingen.

Die kans dreigt nu gemist te worden. Meer nog: de lasten worden zelfs verzwaard. NAV kaartte de pijnpunten al eerder aan, onder meer tijdens de openbare consultatieronde. Maar op de meest fundamentele bezorgdheden werd niet gereageerd en dat is teleurstellend.

Waar zitten de grootste problemen?

NAV maakte een uitgebreide analyse van de wettekst en somt de belangrijkste pijnpunten op:

1. Uitbreiding van aansprakelijkheidstermijnen

Op verschillende punten wordt de aansprakelijkheid van architecten gevoelig opgetrokken.

• Zo worden de termijnen voor niet-stabiliteitsbedreigende conformiteitsgebreken verlengd.
• Bovendien wordt het mogelijk om ook voor stabiliteitsbedreigende gebreken een aansprakelijkheid te voorzien die langer dan tien jaar duurt.

2. Onduidelijke en moeilijk toepasbare wettekst

De voorgestelde wettekst is niet helder, transparant en toegankelijk. Er dient voor heel veel zaken teruggegrepen te worden naar de Memorie van Toelichting. Dit komt de leesbaarheid en de rechtszekerheid niet ten goede.

3. Geen aansluiting bij de realiteit op de werf

Er wordt geen rekening gehouden met de toenemende complexiteit van het bouwproces, het stijgend aantal betrokken partijen en de opkomst van professionele opdrachtgevers.

In bijna de helft van de gevallen is de opdrachtgever niet langer onwetend of onkundig, en neemt hij zelf een actieve rol op. Die evolutie, die zich verder zal doorzetten, wordt niet weerspiegeld in de ontwerptekst.

De bepalingen zijn nog steeds sterk in het voordeel van de opdrachtgever, vanuit de verouderde aanname dat die beschermd moet worden tegen een sterkere opdrachtnemer. Dat strookt niet meer met de realiteit.

Ook fabrikanten en leveranciers van bouwmaterialen worden onvoldoende aansprakelijk gesteld, bijvoorbeeld bij betonwelfsels, technieken of houtconstructies.

Voor de overgang naar circulair bouwen is het bovendien cruciaal dat zij meer verantwoordelijkheid opnemen bij levering van materialen voor hergebruik.

4. Rechtsonzekerheid voor álle betrokkenen

Verschillende artikelen zijn in de praktijk onduidelijk, wat rechtsonzekerheid creëert voor zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers.

• Zo krijgt het systeem van de dubbele oplevering wel een plaats in de wet, maar blijven cruciale gevolgen rond levering, risico-overgang en gebreken tussen voorlopige en definitieve oplevering vaag.
• Daarnaast worden nieuwe verplichtingen geïntroduceerd zonder duidelijke invulling. Denk aan een ‘informatieplicht’ en een ‘veiligheidsplicht’.

NAV pleit daarom voor het schrappen van overbodige bepalingen en voor fundamentele verduidelijking van de wettekst.

5. Verzekerbaarheid en bouwkost onder druk

De voorgestelde tekst zal problemen opleveren op het vlak van verzekerbaarheid. De uitgebreide aansprakelijkheidstermijnen en de rechtsonzekerheid door onduidelijke bepalingen zullen leiden tot meer geschillen en hogere kosten voor juridische bijstand.

Uiteindelijk vertaalt zich dat in een stijgende bouwkost, zonder dat daar enige maatschappelijke meerwaarde tegenover staat. Dat is simpelweg onaanvaardbaar.

NAV onderneemt actie

We laten dit niet passeren.

Dit hebben we tot nu toe gedaan:

• Een uitgebreide technische nota opgesteld met concrete verbeterpunten.
• Een verzoek ingediend tot deelname aan de hoorzittingen over het Nieuw Burgerlijk Wetboek in het federaal parlement, om onze stem ook daar te laten horen.

En hier zijn we mee bezig:

• Samen met Unizo, Embuild en Bouwunie werken we aan concrete amendementen.
• De nota en amendementen worden overgemaakt aan de Ministeriële Commissie voor de Hervorming van het Contractenrecht.

We zijn uiteraard niet tegen hervorming, wel integendeel. Maar we willen maatregelen die onze beroepsgroep niet nog verder onder druk zetten. We vragen een heldere, faire en werkbare wetgeving. Dat moet het doel zijn.