Vlaamse regering engageert zich voor vlottere vergunningen

Op vrijdag 23 mei schoof NAV mee aan tafel van het Vlaams Bouwoverlegcomité (VBOC), een strategisch overlegmoment tussen de Vlaamse regering en vertegenwoordigers uit de bouw- en vastgoedsector. We ondertekenden er een ‘Toekomstpact voor de Bouw’, waarin structureel wordt ingezet op vergunningen, investeringen, betaalbaar wonen, renovatie en innovatie.

Voor NAV was het een constructief overleg, waarbij we onze standpunten duidelijk konden overbrengen. We voelen politieke wil om structureel te verbeteren. Hieronder lichten we de belangrijkste engagementen en hete hangijzers toe.

1. Vergunningen: van kafka naar rechtszekerheid

Rechtszekere, robuuste en vlotte vergunningsprocedures zijn essentieel. De Vlaamse regering erkent dat het huidige systeem veel stilstand en onzekerheid veroorzaakt – niet alleen voor grote projecten, maar ook voor kleine dossiers.

De overheid verbindt zich tot deze werkpunten:

• Vooroverleg moet aan waarde winnen en rechtszekerder worden. Het ‘only once’-principe zal meer toegepast worden zodat aanvragers niet telkens dezelfde info moeten aanleveren.
• Ook voorstanders moeten een stem krijgen in het openbaar onderzoek.
• Enkel belanghebbenden mogen nog beroep aantekenen. Misbruik van procedures wordt ontmoedigd.
• Tegenstrijdige lokale verordeningen en visies maken verdichting moeilijk. Een duidelijke visie die de niveaus overschrijdt en de wildgroei aan lokale verordeningen stroomlijnt is nodig. De regering onderzoekt ‘bouwshiftconvenanten’ om alle betrokken overheden en stakeholders op één lijn te krijgen.

Ook deze hete hangijzers voor architecten kwamen aan bod:

• NAV gaf tijdens het overleg duidelijk aan dat de problematiek niet alleen zit bij beroepsprocedures, maar ook in de sectorale wetgeving, zoals de hemelwater- en toegankelijkheidsverordeningen. We pleitten ervoor om minder via technische regelgeving op vergunningsniveau te werken, en meer via normen en typebestekken. Daar bleek echte openheid voor. We zetten verder in op concrete hervormingsvoorstellen.
• Bovendien denkt minister Jo Brouns luidop na over een systeem waarin kleinere ingrepen waarvoor een architect betrokken is, niet noodzakelijk vergunningsplichtig moeten zijn. Dit raakt aan het principe van 'architect aan zet', iets wat NAV verder opvolgt via het structureel overleg en de Bouwagenda.

En verder:

• De Vlaamse regering startte eerder al een gemengde commissie van experten op rond vergunningen. Die zal tegen september 2025 aanbevelingen formuleren.

2. Renovatie: van losse ingrepen naar gecoördineerde projecten

De Vlaamse renovatiedoelstelling is duidelijk: tegen 2050 moet elke woning een EPC-label A behalen. Maar momenteel heeft slechts 9% van de woningen dat label, terwijl 34% nog op E of F zit. De renovatiegraad moet dus fors omhoog.

De overheid verbindt zich tot deze werkpunten:

• EPC-attesten worden hervormd met als doel betrouwbaarder, realistischer en eenvoudiger te zijn.
• Oude appartementsgebouwen krijgen aparte ondersteuning.
• Wijkgerichte renovaties worden gestimuleerd om schaalvoordelen en sociale cohesie te creëren.
• De elektriciteitsfactuur wordt geleidelijk ontlast via een taxshift richting fossiele brandstoffen, als steun voor warmtepompen en elektrificatie.

Ook deze hete hangijzers voor architecten kwamen aan bod:

• NAV blijft pleiten voor heldere renovatiemasterplannen, waarin architecten een sleutelrol spelen.
• NAV maakte duidelijk dat wie een woning koopt of verkoopt, correct geïnformeerd moet worden over het totale kostenplaatje van een grondige renovatie. Dat zal niet alleen betere keuzes mogelijk maken, maar ook leiden tot een prijsdaling van (zwaar) te renoveren panden.

3. Overheidsopdrachten: van uitputtingsslag naar fair traject

Ook het dossier overheidsopdrachten kwam op tafel. De Vlaamse regering erkent dat ze als grote opdrachtgever een dominante marktpositie heeft en dat dit verantwoordelijkheid met zich meebrengt.

De overheid verbindt zich tot deze werkpunten:

• Aanbestedingsleidraden worden ontwikkeld voor projecten van de Vlaamse overheid én gedeeld met kleinere openbare opdrachtgevers.
• Bij complexe projecten, zoals PPS-opdrachten, moet worden ingezet op multidisciplinaire teams, heldere contracten en beheersbare transactiekosten.
• Promotieopdrachten in stedelijke projecten moeten sneller en evenwichtiger verlopen, met gedeelde risico’s en minder disproportionele eisen.
• Een correcte, gedetailleerde en actuele meetstaat is essentieel om verrassingen, conflicten en vertragingen te vermijden.
• Disproportionele selectievoorwaarden die kmo’s en gespecialiseerde bureaus uitsluiten, worden geschrapt. Door opdrachten op te splitsen in percelen, krijgen meer bedrijven eerlijke kansen.

Ook dit hete hangijzer voor architecten kwam aan bod:

• NAV merkte een belangrijk signaal op: de Vlaamse regering staat open voor biedvergoedingen, op voorwaarde dat investeringsbudgetten voldoende bewaakt worden.
• NAV zal actief deelnemen aan de werkgroep die hierover wordt opgericht, met als doel evenwichtige contracten en werkbare wedstrijden voor architectenbureaus.

En verder:

• Sinds 1 januari 2025 geldt één standaard betalingstermijn van 30 dagen, eventueel verlengbaar tot 60 dagen. Dit moet de liquiditeit en rechtszekerheid voor opdrachtnemers versterken.