nav.be / nieuws / “onze sector mist nog te veel soft skills” | moeders in architectuur

Interview

“Onze sector mist nog te veel soft skills” | Moeders in architectuur

Paulien Gekiere • 27 november 2023

Annelies Van Hauwe werkt nu tweeënhalf jaar voor sogent, het Gentse stadsontwikkelingsbedrijf. Sinds april is ze er aan de slag als Manager Bouw en leidt ze een team projectleiders. Jolien De Baets is bijna vijf jaar aan de slag als interieurarchitect bij OYO Architects. Haar voornaamste project is op dit moment het Gentse Wintercircus, een samenwerking tussen verschillende partners. OYO staat in voor de afwerking van de hub.

Laat ons om te beginnen even terugblikken op de start van jullie carrière. Hoe zag jullie work-life balance eruit voor jullie kinderen hadden?

Annelies: “Als beginnend architect werkte ik best veel uren. Dat was ook tijdens mijn studie niet anders. Deadlinestress en occasioneel nachtwerk hoorden er nu eenmaal bij. Maar doordat we vaak in groep werkten, ontstonden er wel hechte banden en mooie vriendschappen met medestudenten. Dat gevoel van samenhorigheid zag ik ook in architectenbureaus. Van 2010 tot 2021 was ik aan de slag in een middelgroot bureau met veel jonge collega’s en ambitieuze projecten. We deden mee aan wedstrijden en werkten soms door tot ’s nachts. Maar als je jong bent, heb je weinig andere prioriteiten, dus ik vond dat wel leuk.”

Jolien: “Na mijn studies interieurarchitect trok ik naar Rotterdam waar dat communitygevoel enorm leeft. Rotterdam is een echte architectuurstad: het lijkt alsof je er alleen maar architecten tegen het lijf loopt. Tien maanden werkte ik er als PR-medewerker bij MVRDV, het grootste architectenkantoor van de Benelux. Het was een bijzonder fijne tijd. Daarna keerde ik terug naar België, meer bepaald naar een kantoor in Mechelen waar ik veel bewondering voor had. In tegenstelling tot in Rotterdam kon ik er niet in dienstverband werken. Ik werd zelfstandige en begon voor 8 euro per uur te werken. Dat was onder de barema’s omdat mijn werkervaring niet als relevant werd beschouwd. Na drie jaar verdiende ik er 16 euro per uur. Als je weet dat ik zelf mijn treinabonnement betaalde, dan weet je ook dat er weinig centen overbleven om van te leven. Na een tijd besloten mijn partner en ik om naar Londen te verhuizen om er een jaar te wonen en te werken. Pas daarna zouden we ons settelen, zo dachten we.”

Annelies: "Ik verdiende ook 8 euro per uur, net zoals veel van mijn vrienden in gelijkaardige bureaus. Ik stelde me daar bij aanvang weinig vragen bij, dat was nu eenmaal de realiteit. Ik heb wel het gevoel dat die barema’s de laatste jaren een grote sprong gemaakt hebben.”

Ze werden geïndexeerd. Nu eindigen stagiairs aan 21/22 euro per uur.

Annelies en Jolien: “Dat is best veel.”

Als je 16 euro verdiende in 2008, moet je vandaag 23 euro verdienen om dezelfde koopkracht te hebben. Veel kan je dat dus niet noemen.

Annelies: “Je hebt gelijk.” (lacht)

Keerpunt corona

En toen kwamen er kinderen …

Annelies: “Inderdaad. Ik heb altijd een kinderwens gehad. Ik zou mijn job en het moederschap wel kunnen combineren, dacht ik. Als zelfstandige had ik destijds recht op acht weken betaalde moederschapsrust en daar voegde ik nog vier weken onbetaald verlof aan toe. Daarvoor moesten wij wel ons spaargeld aanspreken, maar we vonden dat de investering waard. Ons zoontje was als baby vaak ziek en als ouder blijk je ook niet immuun. Bijgevolg zit je vaak onbetaald thuis en de kosten voor de crèche zijn ook niet min. Financieel waren dat zeker geen evidente jaren.”

Jolien, heb jij dat ook zo ervaren?

Jolien: “Neen, ons jaar in Londen werden er drie en ik werd zwanger van ons eerste kind. Ik had een hele leuke job, met internationale uitdagende projecten, werkte in loondienst en had een health care package waardoor ik recht had op zes maanden volwaardig betaald moederschapsverlof. Dat was een fantastische periode. Toen onze baby negen maanden was, keerden we terug naar België. Ik kon meteen aan de slag bij OYO architecten, als zelfstandige weliswaar, en voelde me er direct thuis. Maar op persoonlijk vlak brak een zware periode aan: de verhuizing van Londen naar Gent, een ongeplande tweede zwangerschap, de aankoop van een huis en bijgevolg een tweede verhuis, … Het plan was te sparen en dan ons huis te verbouwen. Maar toen kwam corona: mijn man werkte als freelancer in de evenementensector en zat ineens zonder opdrachten. Hij probeerde op andere manieren een inkomen te verwerven. Als dat niet lukte, zouden wij als gezin moeten terugvallen op een forfaitaire vergoeding van 750 euro per maand. De mentale uitputting en financiële stress waren enorm.”

Annelies, overwoog jij die eerste jaren als mama om te veranderen van job?

Annelies: “Eigenlijk niet, het was zo’n drukke periode en ik had toen eerder behoefte aan stabiliteit dan aan verandering. Bovendien wilden we sowieso snel een tweede kindje en gingen we ons huis verbouwen. Er was dus geen ruimte voor grote beslissingen. Pas toen mijn dochter anderhalf was en ik weer wat meer tijd voor mezelf had, begon ik na te denken over mijn loopbaan. Corona was voor mij een keerpunt: ik kon letterlijk en figuurlijk meer afstand nemen van het architectenbureau waar ik werkte. Bovendien manifesteerden de uitdagingen van het schijnzelfstandig statuut zich ineens heel duidelijk. Wij zaten thuis met een peuter en een kleuter waardoor voltijds werken er niet in zat. Bovendien zat mijn partner in dezelfde professionele situatie als ik. We zagen ons gezamenlijk loon drastisch dalen. Toen ik een interessante vacature bij sogent zag, voelde ik dat het tijd was voor verandering.”

Anders voor vaders

Voelde de overstap meteen goed aan?

Annelies: “In het begin zeker niet altijd. Rationeel gezien wist ik dat het de juiste beslissing was voor mij en mijn gezin: er was meer zekerheid. Maar het afscheid van mijn job als architect was niet zonder hartzeer, tenslotte deed ik dat werk graag. Op het moment dat je kinderen krijgt, verandert je positie in een architectenbureau: avond- en weekendwerk zijn minder evident, dus krijg je de meer stabiele projecten. Op zich zorgt dat ervoor dat voor een betere work-life balance, maar de charme van de groepsdynamiek valt ook wel deels weg.”

Is dat anders voor vaders volgens jullie?

Jolien: “Ja toch wel. Ik heb nooit eerder zo hard het verschil tussen een man en een vrouw ervaren als toen ik moeder werd. Ik schrok ervan hoe snel wij in stereotype situaties verzeilden: mijn prioriteiten verschoven onmiddellijk, terwijl dat dat voor veel mannen minder vanzelfsprekend is.”

Annelies: “Dat is zo. Ik vind het belangrijk om thuis te zijn voor de kinderen op woensdagnamiddag. Mijn man daarentegen vindt dat opvang op die namiddagen ook moet kunnen. Dat heeft wel eens voor discussies gezorgd, dus ben ik het die thuis blijft op woensdagnamiddag. Ook als zelfstandige deed ik dat, onbetaald.” 

Jolien: “Ik denk dat vrouwen op het werk meer voor zichzelf durven opkomen als het gaat over gezinstijd, terwijl mannen dat beter kunnen als het over lonen gaat. De inflatie zette mijn man ertoe aan zijn klanten een mail te sturen met de mededeling dat hij 5 euro meer per uur zou vragen. Er kwam geen reactie, dus gingen de facturen de maand erop zo naar buiten. Dat kan je je bij ons gewoon niet inbeelden!”

Annelies: “Inderdaad! (lacht). Alleen al tussen de vraag om over een loonsverhoging te praten en het effectieve gesprek verstreken er bij mij een paar maanden.”

Doorgroeimogelijkheden

Annelies, had je zonder kinderen ook voor een andere job gekozen, denk je?  

Annelies: “Dat weet ik niet. De keuze om te veranderen werd ingegeven vanuit een verantwoordelijkheidsgevoel en het idee dat ons vangnet als schijnzelfstandige niet voldeed. Een verzekering gewaarborgd inkomen is onvoldoende als een van je kinderen bijvoorbeeld ernstig ziek wordt. Die gedachte bezorgde me stress. Voor mij was dit de juiste beslissing: ik doe mijn job bij sogent graag en het bediendenstatuut geeft rust. Bovendien zijn er doorgroeimogelijkheden en een duidelijk loonbeleid waar je zonder schroom en in alle transparantie over kunt praten met de personeelsverantwoordelijke. Ook op het vlak van professionele groei en persoonlijke ontwikkeling zit ik dus goed.”

Miste je die doorgroeimogelijkheden in het architectenkantoor waar je voordien werkte?

Annelies: “Dat klopt, al heb ik dat pas duidelijk gemaakt tijdens mijn ontslaggesprek. In architectenbureaus zijn weinig structuren waarin ruimte wordt gemaakt om door te groeien. Ik besef dat dat niet evident is; architecten zijn geen managers. Maar als je 15 mensen of meer in dienst hebt, ben je het hen volgens mij verschuldigd om werk te maken van een personeelsbeleid en perspectieven. Ik hoor wel vaker van vrienden dat er binnen het bureau loontabellen zijn, alleen worden deze niet altijd gedeeld of consequent toegepast.”

Heb jij het gevoel dat er voldoende doorgroeimogelijkheden zijn, Jolien?

Jolien: “Op zich wel. OYO staat open voor eigen initiatieven en ik voel vertrouwen om mijn eigen weg te bewandelen. Er is geen sprake van een duidelijk uitgestippeld carrièrepad dat wordt gekoppeld aan barema’s, zoals bij andere bedrijven. Groei volgt meestal door in te spelen op opportuniteiten en de zaken naar je toe trekken op het juiste moment. Dat is niet voor iedereen evident.”

Je moet dus wel ondernemend zijn. Annelies, had die aanpak ook bij jullie gewerkt denk je?

Annelies: “Ik had niet het gevoel dat er voldoende tijd en ruimte was voor de zaakvoerders om zich daar mee bezig te houden. Dat denk ik niet. De vennoten besteedden hun tijd voornamelijk aan projectwerk, niet aan bedrijfsvoering. Samenwerkingsgesprekken moesten plaats maken voor projectdeadlines. Ik denk dat men te weinig beseft hoe belangrijk zo’n moment is voor medewerkers.”

Belang van soft skills

De meeste andere bedrijven hebben natuurlijk al lang een HR-afdeling eens ze met 15 zijn.

Annelies: “Precies. En het is belangrijk om als bureau in te zien dat dat ook echt nodig is. Zelfs al voelt het allemaal heel ongedwongen en vriendschappelijk: als vennoot ben je een werkgever die verantwoordelijk is voor zijn medewerkers.”

Jolien: “Dat ervaar ik ook. Als er mensen met veel ervaring beslissen weg te gaan, komt dit vaak als een donderslag bij heldere hemel. Voldoende evaluatiemomenten zouden dit kunnen verhinderen. De meerwaarde van HR wordt onderschat.”

Kortom: de soft skills ontbreken volgens jullie?

Jolien: “Ja. En het feit dat veel vrouwen de sector verlaten doet daar geen goed aan. Ook in architectuur als proces zijn soft skills zo belangrijk. Ik geloof dat onze sector daardoor echt aan waarde verliest.”

Annelies: “Bij sogent beschik je als medewerker over een opleidingsbudget. Die opleidingen zijn niet uitsluitend gericht op betere professionele resultaten, het gaat ook over beter functioneren in de werkomgeving. Zo volgde ik het voorbije jaar onder andere een opleiding verbindend communiceren en één over leiderschap.”

Jolien: “Vaak is men zich hiervan wel bewust, maar zijn er gewoon de middelen niet voor. De kosten zouden moeten worden doorgerekend aan de klant en dat durven of kunnen architectenkantoren niet, denk ik. Een collega-architect nam wat meer HR op zich, maar dat had vooral betrekking op sollicitaties. Zij nam het initiatief om bijvoorbeeld evaluatiefiches op te maken, maar dat werd snel als ‘te corporate’ weggezet.”

Annelies: “Je moet dat soort zaken op de juiste manier faciliteren. Binnen een architectenbureau zijn er nauwe banden tussen medewerkers en zaakvoerders, en dat maakt het voor de, vaak jonge, medewerker oncomfortabel om een gesprek over loon op te starten. Het is de taak van de werkgever om dit op een correcte manier te organiseren. Op de juiste plek, met de juiste voorbereiding en op een moment dat voor beiden past. Dat klinkt logisch, maar in de praktijk is dat helaas niet altijd zo.”

Vrijheid en autonomie

Annelies, 30% van de freelance architecten wil liefst ook freelance blijven. Ze vrezen bij een overstap aan vrijheid te moeten inboeten. Hoe ervaar jij dat?

Annelies: “Op mijn huidige job hebben we glijdende uren, maar er wordt wel met een prikklok gewerkt. Toch voel ik nu meer vrijheid en autonomie dan wanneer ik het schijnzelfstandige statuut had. Ondanks de flexibiliteit en de menselijkheid, voelde ik me in het architectenkantoor ook vaak schuldig wanneer ik vroeger weg moest of als je een dagje verlof wou. Maar dat ligt misschien aan mezelf.”

Jolien: “Als bediende heb je wel slechts een vastgelegd aantal verlofdagen natuurlijk.”

Annelies: “Dat klopt, maar dat zijn wel betáálde verlofdagen. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om 80 of 90% te werken, en om ouderschapsverlof of zorgkrediet op te nemen. Als dat nog niet zou volstaan, kan je in principe ook nog onbetaald verlof aanvragen. Ik zie het niet als een beperking, integendeel.”

Jolien, heb jij ooit overwogen om net als Annelies en veel andere moeders de switch naar een bediendenjob te maken, eventueel zelfs buiten een architectenkantoor?

Jolien: “Nee, voor mij primeert de inhoud van de job. Het financiële is nooit een echte drijfveer geweest omdat ik weet dat ik een achterban heb om op terug te vallen. Door te scheiden en financiële onzekerheid te ervaren ben ik hier assertiever in geworden. Na overleg met mijn boekhouder wist ik wat ik nodig had om de stabiliteit die ik mijn kinderen wil geven te behouden. Daarna volgde een gesprek over mijn loon en toen bleek dat het voorgestelde bedrag wel in overeenstemming was met de taken die ik opneem. Financieel was het wel niet meer haalbaar om 4/5 te blijven werken, maar mijn loon is wel voldoende hoog om als alleenstaande ouder te blijven rondkomen. Ik voel me gesteund door OYO. Zelfstandig zijn heeft ook als voordeel dat overuren gecompenseerd worden. In loondienst was dat niet het geval.”

Welke boodschappen hebben jullie nog voor andere moeders in architectuur?

Annelies: “Aan wie de switch naar het bediendenstatuut wil maken, kan ik zeggen dat je nog steeds autonomie en zelfstandigheid kunt ervaren. Daarnaast vind ik het belangrijk om mee te geven dat je voor jezelf mag opkomen in een kantoor. Een gesprek over je loopbaan of loon voelt oncomfortabel voor jou én je werkgever, maar doe het toch maar.”

Jolien: “Wees altijd kritisch en assertief over je loon en je carrièrepad. Als moeder kom je niet alleen voor jezelf op, maar ook voor je kinderen. Misschien maakt dat het gemakkelijker. Maar ook wie (nog) geen kinderen heeft, heeft uiteraard het recht om op zijn of haar strepen te staan. En aan de sector raad ik een bewustwording inzake het belang van soft skills in kantoren aan. Waar architectuur vroeger misschien vooral een technisch veeleisende job was, is het nu veel meer een samenwerking tussen verschillende specialisten geworden. Vrouwen, ook moeders, horen daarbij te zijn.”

Annelies: “Investeren in mensen opdat ze langer binnen een kantoor zouden blijven is sowieso de moeite waard.”

terug naar overzicht